Inclusief herstel na corona: moeders zorgen voor ondersteuning in Schilderswijk
In de Schilderswijk in Den Haag zorgt Buurtcentrum de Mussen al sinds 2013 voor informele ondersteuning in de wijk. Samen met de Schilderswijk Moeders bouwden zij afgelopen twee jaar verder aan de samenwerking met formele en informele zorg en ondersteuning. Marie-Hélène Valk, coördinator van de Schilderwijk Moeders, vertelt meer over hun initiatief en werk in de wijk.
Denkrichting: Versterk de sociale basisinfrastructuur
Dit is het vierde voorbeeld in een serie gebaseerd op de denkrichtingen. Hierin vind je suggesties voor de aanpak van gezondheidsachterstanden in en na de coronacrisis. Het praktijkvoorbeeld van de Schilderswijk Moeders in Den Haag gaat over het versterken van de sociale basisinfrastructuur.
Tijdens de eerste lockdown ontstonden overal in het land initiatieven van onderop: inwoners hielpen elkaar. Informele en formele hulporganisaties zochten elkaar meer op waardoor er een beter vangnet voor kwetsbare burgers ontstond. Dit gebeurde vooral in gemeenten waar al een sterke sociale basisinfrastructuur bestond. Investeer als gemeente dus in de relatie met ketenpartners in de wijken en onderhoud contacten en netwerken. Geef initiatieven vertrouwen en handelingsruimte. Hier heb je baat bij in een volgende crisis, maar ook nu om zicht te krijgen op knelpunten en oplossingen.
GezondIn-adviseur Tom Moons: “Vertrouwen is het woord dat steeds weer bij mij naar boven komt als ik over dit initiatief hoor. Waar het vertrouwen van inwoner van zoals de Schilderswijk in de overheid misschien lager is, weten de Schilderswijk Moeders deze vertrouwensband met inwoners goed op te bouwen. De Schilderswijk Moeders luisteren naar de wijk: wat vinden inwoners belangrijk en waarmee kunnen zij hen verder helpen. Een van de belangrijke elementen die wij vanuit GezondIn adviseren. Daarbij helpt natuurlijk dat het moeders uit de wijk zelf zijn, die de sleutel tussen de professional en de inwoner willen zijn. Initiatieven als de Schilderswijk Moeders geven gemeente en professionals in de wijk snel en goed inzicht in de behoefte van soms moeilijk bereikbare doelgroepen. Deze oren, ogen en handjes dichtbij en vanuit de doelgroep versterken de sociale infrastructuur.”
De Schilderswijk is een levendige en multiculturele wijk in Den Haag. Het is ook een wijk met veel armoede, schulden, overlast door jongeren, criminaliteit en sociaal isolement. Het is daarom een van de meest ‘kwetsbare wijken’ van de stad. Veel inwoners wantrouwen de overheid en blijven weg bij professionele hulpverlening. In 2013 zette buurtcentrum De Mussen daarom ‘de Schilderwijk Moeders’ op, gefinancierd door de gemeente Den Haag en Kansfonds.
De Schilderswijk Moeders leggen contact met andere bewoners en helpen bij lichte en zware problemen. Bij zwaardere problematiek verwijzen ze naar professionele hulp. Inmiddels zijn er 24 moeders betrokken bij het initiatief. Het zijn getrainde vrijwilligers met uiteenlopende etnische achtergronden. Deze moeders wonen zelf in de wijk en helpen van daaruit andere wijkbewoners. Bijvoorbeeld met het invullen van formulieren, bij financiële vragen, schulden, opvoedingsproblematiek en ook huiselijk geweld. Ook stimuleren ze geïsoleerde vrouwen om cursussen en vrijwilligerswerk te doen. Zo nodig zorgen ze dat reguliere hulpverlening op gang komt. Op die manier kunnen inwoners sneller en meer gezamenlijk geholpen worden. De moeders krijgen veel vertrouwen in de wijk.
Samenwerking en vertrouwen in de wijk
Met een subsidie van ZonMW bouwden het buurtcentrum en de moeders, samen met andere partners, de afgelopen twee jaar verder aan de verbetering van de sociale basisinfrastructuur. Dat zijn de gemeente Den Haag, WMO en Centrum voor Jeugd en Gezin, Parnassia, Indigo, Zuster Mina Zorg & Advies, de Schilderswijk Moeders en Stichting Multiculturele Vrouwen in de Schilderswijk. Met sommige van die organisaties was al langer een samenwerking. Maar voor dit traject is opnieuw gekeken naar welke vragen de wijkbewoners hebben en naar welke professionele hulp doorverwezen moet worden, als dat nodig is. Zo kwamen er ook nieuwe mogelijke partners in beeld.
De partnerorganisaties bogen zich samen over de vraag hoe je met elkaar zorgt voor een tijdig en adequaat aanbod. De professionals zagen dat er voor inwoners vaak meer speelt dan het probleem waarvoor zij professionele hulp bieden. Dan is ook andere hulp gewenst. Het helpt dan als je het netwerk goed kent. Sommige professionals vroegen zich af of de Schilderswijk Moeders konden helpen bij nazorg. Zij zijn aan minder strikte kaders gebonden en hebben ook meer tijd voor de inwoners.
Tegelijkertijd moeten zij geen onderdeel worden van de professionele zorgverlenersketen. Dan verliest het de kracht van informele ondersteuning. Die ligt in het vertrouwen dat inwoners in de moeders hebben. Soms worden de moeders ingeschakeld door, of ná de professional. De inwoners zien hen dan snel als hun verlengstuk. Het liefst hebben de moeders dus al vooraf contact opgebouwd met de inwoner.
Aandacht voor moeder én kind
Het Centrum voor Jeugd en Gezin, waarmee de Schilderswijk Moeders samenwerken, kijkt nu ook naar duo-coaching van moeder en kind. Dat is al een belangrijke opbrengst van het samenwerkingstraject. Inwoners uit de Schilderswijk zijn vaak bang voor jeugdhulp. Maar door een samenwerking aan te gaan van informele en formele hulpverlening, hebben de inwoners meer vertrouwen in de professionele jeugdhulpverlening. Zij zien ook een positieve verandering in de houding van de bewoners ten opzichte van het Centrum voor Jeugd en Gezin.
De Schilderswijk Moeders werken ook intensief samen met Ella-verloskundigen in de wijk. Zij bieden zwangere vrouwen tien bijeenkomsten aan. De Schilderswijk Moeders sluiten daar sinds de zomer ook bij aan en evalueren hoe het werkt om hierin samen op te trekken. De bijenkomsten gaan onder meer over de bevalling, het geven van borstvoeding en gezond eten en leven. Maar het doel is breder. Een deel van de vrouwen die meedoet leeft geïsoleerd. Als het lukt om deze vrouwen te activeren, dan heeft dit ook een positieve invloed op het kind. De moeders weten dan bijvoorbeeld wat ze voor hun kinderen kunnen ondernemen, zoals voorschoolse kinderopvang of de taal beter leren.
Duurzame ondersteuning in de wijk na corona
De ondersteuning in de wijk was tijdens corona helaas niet altijd op volle kracht. Nu komt alles weer wat meer op gang. Het spreekuur bij Buurtcentrum De Mussen is er weer en ook allerlei activiteiten voor de jeugd worden weer georganiseerd. Ook zijn ze met huiswerkbegeleiding begonnen. En dat is hard nodig, want er speelt veel bij de wijkbewoners en ze zitten in moeilijke tijden. Zo hebben ze in een paar maanden zes situaties van huiselijk geweld meegemaakt, meer dan ooit. Er wordt dan ook verwacht dat er in de komende tijd veel extra ondersteuning nodig is. Het snel bieden van de juiste en duurzame ondersteuning in de wijk is nu extra belangrijk.