Mensen met een lage SES zijn vaak aangewezen op de goedkope sociale woningbouw. Deze woningen vind je in wijken die vaak langs drukke, doorgaande (snel)wegen liggen. Ook ervaren de inwoners van deze wijken de woonomgeving vaak als sleets en onveilig. Dat alles komt de gezondheid van bewoners niet ten goede. Daarom kan ruimtelijke ontwikkeling en herinrichting in deze wijken helpen om de gezondheid te verbeteren. Maar hoe doe je dat? We bieden je in dit werkboek praktische tips en voorbeelden waarmee je direct in jouw gemeente aan de slag kunt.

Tips

Samenwerken betekent uitwisselen en elkaar begrijpen, maar ook helder zijn over de eigen inhoudelijke inbreng en competities. Een gezamenlijke benadering van gezondheid door het sociale en het fysieke domein is essentieel. Zit niet alleen bij elkaar, maar ga op zoek naar samenhang en synergie.

• Werk aan een tussentaal: ken uw eigen taal en jargon en die van de ander en breng samen focus aan.
• Communicatie is echt de basis: je moet van elkaar weten wat de opgaven zijn.
• Zoek naar het momentum: de Omgevingswet biedt deze. Deze wet kan zowel doel als middel zijn om gezondheid en gezondheidsachterstanden als opgave op de agenda te zetten.
• Het is de uitdaging om elke opgave specifiek te maken. Integraliteit gaat gepaard met een andere werkwijze en aanpak, in alle fasen en op alle schalen. Kleur containerbegrippen daarom specifiek voor de gemeente in.
• Experimenteer, probeer uit, doe en bekijk kritisch of het werkt en wat beter kan. Je hoeft niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden; het ontsluiten van praktijkkennis en professionele ervaring van andere gemeentelijke beleidsmedewerkers is daarom van grote waarde. Monitoren is van belang, want niet alles werkt overal hetzelfde en maatwerk en specifieke kennis zijn altijd nodig. Tegelijkertijd is de wereld om ons heen complex en de samenleving niet maakbaar. Dat geldt ook voor gezondheid en ruimte.
• Denk na over de tijdshorizon van het nu én de lange termijn. Voor de aanpak van gezondheidsachterstanden en de ruimtelijke ordening gaat hem om de lange adem, terwijl het de bewoners of de politiek ook om het hier en nu gaat. Maak kortetermijnresultaten zichtbaar.
• Vermijd algemene argumenten als ´groen is gezond´, want niet alle groen is per se gezond. Een ongelukkige combinatie zijn de buffergroenstroken langs snelwegen waar veel sportvelden zijn. Algemeenheden binnen één domein of beleidsinvalshoek gelden niet automatisch voor andere beleidslogica´s.
• Maak gezondheid een vanzelfsprekendheid in ruimtelijke plannen. Zorg dat er inclusief over gezondheid wordt nagedacht.
• Er zijn weinig specifieke ruimtelijke investeringsprogramma’s voor lage SES-wijken. Ruimtelijk beleid is veelal generiek. Wel liggen er kansen bij een gebiedsgerichte aanpak en maatwerk, in wisselwerking met de bewoners.