Participatie & Gezondheid deel 1: het verhaal van Stephan
Als het meezit heeft Stephan (43) straks weer vast werk. Zeven jaar geleden verloor hij zijn baan. Dankzij vrijwilligerswerk, werken aan zijn gezondheid en persoonlijke begeleiding van zijn klantmanager gaat het weer beter met de Rotterdammer. “Mijn klantmanager luistert echt en loopt niet te pushen. Ze verplaatst zich in me.”
Stephan begon op zijn vijftiende met werken. Hij was onder andere heftruckchauffeur en beveiliger. Zeven jaar geleden verloor hij zijn baan bij een plantengroothandel. Daarna ging het bergafwaarts. Hij worstelde al langere tijd met rugklachten. “Ik heb ernstige rugklachten, door een instabiele rug.” Deze klachten werden erger: “Op een gegeven moment kon ik niet meer opstaan, niet meer lopen, bukken, bewegen… Alles wat ik deed schoot meteen in m’n rug.” Deels vanwege de pijn ging hij drugs gebruiken.
‘Niet echt positief’
Stephan kwam in de bijstand en had een sollicitatieplicht. De gemeente bood hem sollicitatiecursussen aan. Verder zat hij in allerlei werktrajecten, waaronder bij een dienstverlenend bedrijf van de gemeente. Hij kijkt er ‘niet echt positief’ op deze periode terug. Stephan: “Het solliciteren ging niet zo goed en er zijn een hoop trajecten die ik niet motiverend vond.” Hij deed ook nog een tijdje vrijwilligerswerk bij de Voedselbank. Na een voor hem vervelend incident stopte hij daarmee.
Daarna zat Stephan twee jaar thuis. Dit veranderde toen hij een brief van de gemeente kreeg. Die riep hem op om een vorm van participatie te vinden. Hij pakte de handschoen op en vond vrijwilligerswerk bij de voetbalvereniging van zijn vader. In januari 2020 kon Stephan als vrijwilliger aan de slag bij de kringloopwinkel. Zijn klantmanager heeft dat voor hem kunnen regelen. “Mijn klantmanager heeft echt naar me geluisterd. Naar wat ik wel en niet kon.”
Dit is de eerste in een serie van zes interviews over participatie en gezondheid. Ieder portret is anders, maar er is één belangrijke overeenkomst: mensen zijn het best geholpen met een persoonsgerichte aanpak. Hiervoor is samenwerking nodig, bijvoorbeeld tussen werk en inkomen en gezondheid.
Sporten
Sporten is ook heel belangrijk geweest. “Dat is mijn redding geweest. Ik was altijd anti-sport, maar het ging zo slecht met die rug van me, ik had geen keus meer.” De gemeente Rotterdam bood een mogelijkheid om te sporten. Stephan kon de eerste drie maanden gratis sporten, onder begeleiding van een fysiotherapeut. Hij greep die kans, mede omdat het zo slecht ging met zijn rug.
Zijn rugklachten zijn een stuk afgenomen. “Mijn klantmanager zegt het ook: ‘de eerste keer kwam je binnengestrompeld, maar nu ben je een heel ander mens geworden.’ Ik ben ook afgevallen.” Stephan kan nu veel meer dan een aantal jaar geleden. “Voorheen kon ik nog niet eens de straat uitlopen, nu kan ik met gemak tien kilometer lopen. Door het sporten heb ik wat meer ritme in m’n leven gekregen.” Na een jaar sporten en vrijwilligerswerk bij de voetbalvereniging is Stephan naar de gemeente gegaan met de mededeling: “Jongens, ik wil gaan werken.”
Kringloopwinkel
Sinds een aantal maanden werkt Stephan vier dagen per de week als vrijwilliger bij een kringloopwinkel in Rotterdam. Het vrijwilligerswerk is onderdeel van een traject van de gemeente. Stephan heeft zich hier zelf voor aangemeld. Het werk bevalt hem erg goed. Bij de kringloopwinkel weten ze ook van zijn rug: “Ze roepen vaak dat ik rustig aan moet doen. En op een moeilijke dag zeg ik weleens: ontzie me vandaag maar een beetje, en dan is het de volgende dag weer over.” Wat hem ook helpt zijn positieve reacties op zijn werk: “Dat werkt heel motiverend. Ik heb fijne mensen om me heen.”
Over een tijdje loopt het traject binnen Rataplan af. Stephan heeft zelf ‘lopen lobbyen’ om te kunnen blijven werken (en dan betaald) bij de kringloopwinkel. “Als alles meezit kan ik daar in dienst komen, straks. De mensen daar zijn laaiend enthousiast over me.” Zijn klantmanager is nu samen met een collega van het baangarantieproject Exit aan het kijken of dit geregeld kan worden: “Mijn klantmanager wil het graag voor elkaar krijgen.”
Succesfactoren
Wat heeft gewerkt in de begeleiding vanuit de gemeente?
Stephan heeft binnen de gemeente een klantmanager én iemand met wie hij contact heeft over zijn werk bij de kringloopwinkel. Zij houden onderling ook contact. Zijn klantmanager houdt hem steeds op de hoogte van ontwikkelingen en hij kan haar altijd bellen. “Zij luistert echt naar me.” Zijn klantmanager zocht ook contact nadat hij was begonnen met sporten, vroeg regelmatig hoe dat ging. “En ze luistert ook naar dingen die niet over werk gaan, dus ook privédingen, andere dingen die je meemaakt.” Ze verplaatst zich echt in hem. Ze luistert echt en loopt niet te pushen hem niet tot activiteiten die hem niet aanspreken. Stephan: ‘Ze zeg zet niet: je moet dit en je moet zus.’
Wat moeten klantmanagers of andere professionals echt niet doen?
Stephan vindt dwang meestal niet goed. Voor hem was die dwingende brief ook niet de aanleiding om te gaan sporten. Dat kwam pas later, terwijl sporten echt de omslag was. In december vorig jaar deed hij mee aan een soort bootcamp van het traject binnen Rataplan. Daarvóór werden ook vrij dwingende brieven gestuurd, vindt hij. “Die brief hebben ze al een paar jaar. Ik heb in het eindgesprek ook aangegeven dat ze dat echt moeten aanpassen, want mensen schrikken zich rot. Dat werkt heel demotiverend.” Vooral voor mensen die niet gemotiveerd zijn, is de toon erg dreigend, vindt Stephan. “Taal als ‘als je niet komt, word je gekort op je uitkering’, en zo. Dan heb je het gevoel dat je naar een strafkamp gaat. Door die toon ging ik er zelf ook met een negatievere insteek naartoe.”
Lees ook het verhaal van Sandra en het verhaal van Janneke.