Om Nijmegenaren te helpen stoppen met roken, werken de gemeente en Pharos samen met lokale partners, zoals het netwerk Groen, gezond en in beweging, én de inwoners om wie het gaat. Met als resultaat meer stoptrajecten, meer rookvrije zorgcentra en betere informatievoorziening.

Doelen geven richting

Na een behoeftepeiling bij zorgmedewerkers is Pharos in januari 2020 gestart met het opzetten van een persoonsgericht integraal stoppen-met-rokenprogramma voor Nijmegen. Dit doet Marieke samen met lokale gezondheid- en welzijnspartners en door inwoners te betrekken bij het opzetten van deze (na)zorg.

De twee hoofddoelen zijn:

• Professionals in het sociaal en medisch domein hebben meer handvatten om met inwoners het goede gesprek te kunnen voeren over roken en stoppen.
• Professionals in het sociaal en medisch domein (van preventie tot en met gespecialiseerde zorg) weten elkaar beter te vinden. Ze weten naar wie zij inwoners kunnen doorverwijzen voor stoppen-met-rokenzorg.

Gesprekken met professionals en inwoners

Marieke: “Het is belangrijk om goed te luisteren naar lokale professionals in de zorg en het sociaal domein. Niet top down opleggen dat ze over stoppen met roken moeten spreken, maar aansluiten bij de methode waarmee zij al werken. Soms roken professionals zelf nog. Dan is de eerste stap rookvrij werken te bespreken.”

Veel inwoners blijken na een langer gesprek over de reden dat iemand rookt en wat iemand tegenhoudt om te stoppen, toch eigenlijk wel een stopwens te hebben. Met Reframing Studio is een gesprekstool ontwikkeld om rokers hierbij te motiveren. Gebruikers spreken via de chat met hun sigaret en nemen deze ‘vriendschap’ onder de loep. De tool is gebaseerd op gedragswetenschappelijke inzichten, is interactief en gebruikt humor.

Aan de slag in de wijk

In stadsdeel Lindenholt werken professionals uit het sociaal en medisch domein samen in een brede werkgroep. Deze groep is actief bezig met gezondheidsthema’s. Samenwerking op zo’n thema, zoals stoppen met roken, is nieuw. Samen met Marieke ontwikkelen ze een aanpak hiervoor. Onder supervisie van een verslavingsarts van Iriszorg bespreken praktijkondersteuners, huisartsen en longverpleegkundigen casuïstiek. Zij doen ervaring op om ook mensen die moeilijk stoppen met roken te helpen. Marieke denkt verder met de GGD (Kansrijke start) en verloskundigen mee hoe zij het gesprek over stoppen goed kunnen voeren en hun cliënten naar hulp kunnen verwijzen.

Samen met Linda van Aken van Vincentius Vereniging Nijmegen, praktijkondersteuners en gezondheidsmakelaars worden deelnemers geworven voor groepstrainingen stoppen met roken. Na de eerste trainingen blijken opvallend veel mensen toch terug te zijn gevallen. Pharos en de Hogeschool Arnhem en Nijmegen doen nu met ervaringsdeskundigen actiebegeleidend onderzoek om passende nazorg op te zetten. “Dat is nodig”, legt Annegien Langedijk, senior adviseur van Pharos, uit. “Bij mensen met een praktische opleiding is de steun uit het eigen netwerk vaak lager en zijn er meer externe stressoren. Zoals sociale isolatie, eenzaamheid, verveling en stress.”

Samenwerking en vervolg

Beleidsadviseur Mounia El Mouden blikt terug: “Marieke brengt kennis en ervaring in vanuit elders. Wijkprofessionals werken echter al langer met elkaar samen aan thema’s. Ze hebben hiervoor een werkwijze en lange termijnplannen met afspraken, gebaseerd op lokale cijfers, signalen en behoeften vanuit de wijk. Daar voeg je niet zomaar een ‘extra’ thema bij in. Dat was eerst even zoeken.” De gezondheidsmakelaars geven aan: “Rookpreventie staat meestal niet bovenaan het wensenlijstje van wijkbewoners en -werkers. Het is manoeuvreren om dat thema geadresseerd te krijgen. En erg zoeken naar een goede aansluiting op elkaars werkwijze vanwege verschillende (werk)culturen. Werkelijk met elkaar samenwerken vraagt tijd en aandacht”.

Inmiddels is de website in gebruik en bekend bij meer inwoners en hulpverleners. Het aantal stoptrajecten neemt toe. Daarnaast is de Maartenskliniek rookvrij, net als zeven huisartspraktijken op Wereld niet-rokendag. Marieke ziet kansen om na 2021 samen met gezondheidsmakelaars geleerde lessen breder te implementeren in andere Nijmeegse stadsdelen. Met de wijksamenwerking, het Lokaal Preventieakkoord en ‘Groen, gezond en in beweging’ heeft de gemeente een mooi platform voor borging.

(Tekst gaat verder onder foto.)

Tips en ervaringen

• Werk samen met inwoners om tot vernieuwende oplossingen te komen.
• Benut bestaande samenwerkingsstructuren om thema’s op te pakken.
• Sluit bij bestaande werkwijze en methodieken aan, ontwikkel en probeer deze samen met professionals en inwoners uit.
• Bespreek op wijkniveau wat wenselijk, mogelijk en passend is.
• Probeer eerst in een wijk uit voordat je een aanpak gemeente-breed uitrolt.
• Zorg voor tijd en een kartrekker bij het ontwikkelen van een digitaal overzicht of website.
• Heb een lange adem en omarm weerstand.
• Zorg voor aandacht voor goede nazorg om terugval te voorkomen.
• Organiseer lokaal casuïstiek om praktisch met samenwerken en kwaliteitsverbetering aan de slag te gaan.
• De aanjagersrol kan goed door een GGD gezondheidsbevorderaar worden vervuld.

Meer achtergrondinformatie over stoppen-met-rokenzorg voor iedereen, leest u in dit pleidooi van Pharos.

Pharos heeft een actiekaart gelanceerd over de wijkaanpak voor stoppen met roken. Bekijk de actiekaart hier.

Lees ook het interview met Marieke: ‘Ruimte voor weerstand – rookvrij werkt beter’ of haar blog: ‘Stoppen met roken en de ramadan’