Werken aan een gezonde leefomgeving
De leefomgeving in veel kwetsbare wijken is verre van gezond. Bewoners worden daar geconfronteerd met een opeenstapeling van negatieve fysieke en sociale factoren, die stress, gezondheidsproblemen en grotere gezondheidsverschillen kunnen veroorzaken.
Hoe kan je deze factoren duurzaam en op een positieve manier veranderen? Een samenhangende benadering van het fysieke en sociale domein is essentieel. Dit vraagt om beleidsintegratie en domeinoverschrijdende samenwerking. Daarnaast zijn lokale interventies, afgestemd op de behoeften van bewoners op wijkniveau, cruciaal voor duurzame verandering.
Op deze pagina vind je een selectie uit onze kennisproducten die nauw aansluit bij dit thema.
In het nieuws
Inspiratiedag: Een gezonde leefomgeving geeft ruimte aan gemeenschappen
Welzijn als ambitie, vertrouwen en wederkerigheid en ruimte geven aan gemeenschappen, dit zijn uitgangspunten voor de gezonde leefomgeving. GezondIn vroeg drie visionairs en denkers uit wetenschap, beleid en praktijk om inspiratie over de gezonde stedelijke ontwikkeling.
Innovatieve aanpakken van gezondheid in de leefomgeving
Op welke manier zijn we in Nederland bezig met de aanpak van gezondheidsverschillen in de leefomgeving. Welke stappen worden er nu gezet vanuit het ruimtelijke perspectief en in aansluiting op het GALA-SPUK? We zetten de innovatieve aanpakken op een rij. Deze zijn besproken en toegelicht op de GezondIn-inspiratiebijeenkomst Aanpak gezondheidsverschillen in de leefomgeving van 8 november 2024.
GezondInnovatie: samen bouwen aan een gezonde leefomgeving in 2025
Hoe zorgen we voor een gezonde leefomgeving in buurt en wijk? Met zoveel informatie en kennis is het soms lastig om te weten waar je moet beginnen. Hoe pak je dit aan? Hoe breng je fysieke en sociale domeinen samen? Kortom: hoe zet je de eerste stap? Met GezondInnovatie bieden we de tools en inspiratie om direct aan de slag te gaan. Volgend jaar maken we serieuze stappen met ons nieuwe initiatief: het GezondInnovatielab.
Artikelen en publicaties
Tip - Sociaal en groenblauw nodig voor gezonde wijken
Een gezonde leefomgeving vraagt om toekomstdenken. Een groene omgeving met bomen, parken of bossen en blauwe, waterrijke gebieden heeft tijd nodig om tot ontwikkeling te komen. Dit geldt ook voor het opbouwen van sociale netwerken in de buurt. Tips en inzichten die helpen om een sociaal, groen en gezond wijkklimaat te bevorderen.
Tip - Gezonde leefomgeving vraagt om wendbare aanpak
De kenmerken van een gezonde leefomgeving zijn inmiddels duidelijk: samenhang tussen het fysieke en sociale domein is essentieel. Dit is nodig voor effectieve interventies die duurzaam bijdragen aan het terugdringen van gezondheidsverschillen. Hiervoor moeten professionals beleidsterreinen verbinden en domeinoverschrijdend werken. Aanbevelingen van experts voor een lokale, op maat gemaakte aanpak voor een gezonde leefomgeving.
Meer artikelen en publicaties
- Leefomgeving en gezondheidsverschillen
Een publicatie van Pharos met adviezen die helpend zijn bij het verkleinen van gezondheidsverschillen via verbeteringen in de leefomgeving. - Verkenning ZonMW: gezonde omgeving kwetsbare wijken
Uitkomsten van onderzoek naar de kennisbehoeften en beschikbare kennis en ervaringen op het gebied van een gezonde leefomgeving in kwetsbare wijken. - Kennisdossier Fysieke omgeving
Om gezondheidsachterstanden in gemeenten te verminderen, adviseert GezondIn een samenhangende aanpak langs vijf pijlers: participatie, preventie en zorg, gedrag en vaardigheden, fysieke omgeving en sociale omgeving. Acht succesfactoren maken deze aanpak effectiever. Dit kennisdossier biedt praktische handvatten en voorbeelden voor het concretiseren van het spoor Fysieke omgeving.
Voorbeeld uit de praktijk
Praktijkvoorbeeld - Impact van de leefomgeving op gezondheidsverschillen en stress
In veel kwetsbare Nederlandse wijken is sprake van een ongezonde leefomgeving. Hier worden bewoners geconfronteerd met een opeenstapeling van negatieve fysieke en sociale omgevingsfactoren. Dit kan leiden tot stress, gezondheidsproblemen en grotere gezondheidsverschillen. Met de resultaten van ons onderzoek en praktijkvoorbeelden kun je bij je beleid en aanpak beter rekening houden met de gezondheid van bewoners.
Meer voorbeelden uit de praktijk
- Inspiratieboek: wonen en gezondheid voor woco en gemeenten
In wijken met veel corporatiewoningen wonen relatief veel huishoudens met een laag inkomen, voor wie gezond wonen en leven niet vanzelfsprekend is. Woningcorporaties kunnen een belangrijke rol spelen in het verkleinen van gezondheidsverschillen. In dit inspiratieboek tonen we hoe woningcorporaties, samen met gemeenten en welzijnsorganisaties, bijdragen aan een betere gezondheid en welzijn van hun huurders. - Inspiratieboek: gezondheid in de Omgevingsvisie
Dit inspiratieboek laat zien hoe gemeenten de Omgevingswet kunnen inzetten voor het bevorderen van gezondheid en het verkleinen van gezondheidsverschillen. Het bevat vijf praktijkvoorbeelden uit verschillende gemeenten en vijf aandachtspunten. - Inspiratie- en werkboek: gezondheid en ruimte
Mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) zijn relatief vaak aangewezen op sociale huurwoningen. Deze woningen liggen vaak langs drukke (snel)wegen en in wijken die als sleets en onveilig worden ervaren door bewoners. Dit draagt niet bij aan de gezondheid van de bewoners. Ruimtelijke ontwikkeling en herinrichting in deze wijken kan de gezondheid aanzienlijk verbeteren. Dit werkboek biedt praktische tips en voorbeelden die je direct kunt toepassen in jouw gemeente. - Gelijke kansen door een gezonde leefomgeving
Om iedereen gelijke kansen op een gezond leven te geven, is zowel samenwerking tussen verschillende domeinen als een brede en lokale aanpak nodig. Een goed voorbeeld is de aanpak in de Groningse wijk Selwerd, waar een lokale en integrale aanpak in samenwerking met de inwoners van de wijk succesvol blijkt.
Handige tool
Leefplekmeter (en praktijkvoorbeelden)
Je leefplek heeft een sterke invloed op je gezondheid. Woon je in een prettige buurt? Dan ga je sneller naar buiten, bijvoorbeeld om te sporten. Maar hoe beoordeel je een leefomgeving? Met de Leefplekmeter B1 kunnen bewoners zelf de sterke en zwakke punten van hun buurt, wijk, dorpskern of ander gebied in kaart brengen. Er is ook een kindervariant beschikbaar.
Kijk en luister
- Workshop terugkijken: Omgeving en gezondheid – samen verschil maken
Wat levert domeinoverstijgend werken op voor omgeving en gezondheid? Wat heeft gemeenten geholpen en welke lessen zijn er te trekken? Welke wijsheden geven wetenschappers mee aan gemeenten? We delen het graag in deze workshop. - Podcast31: groen loont
Zes jaar: zoveel eerder overlijden praktisch opgeleiden gemiddeld in vergelijking met theoretisch opgeleiden. Ook leven ze gemiddeld vijftien jaar in een slechter ervaren gezondheid. Mensen met een lagere sociaaleconomische status wonen vaak niet in de groenste en gezondste wijken. Gemeenten kunnen hier verandering in brengen. De grootste gezondheidswinst is te behalen door deze wijken verder te vergroenen. In onze podcast bespreken we de gezondheidsvoordelen van groen, die bovendien zeer relevant zijn in het licht van klimaatuitdagingen.
ColofonGezondIn is een ondersteuningsprogramma van Pharos en Platform31. Sinds 2014 helpt ons team Nederlandse gemeenten om gezondheidsverschillen lokaal terug te dringen.
|