Een samenleving georganiseerd op Hbo-niveau

Veel knappe koppen bij de landelijke overheid en gemeenten bedenken tal van regelingen, vormen van zorg en ondersteuning  en manieren om deze aan te vragen. Allemaal bedoeld om mensen te helpen gezond te blijven of steun te bieden als de gezondheid in het geding is. We raken er echter steeds meer van doordrongen dat een grote groep mensen verdwaalt in ons zeer geprofessionaliseerde gezondheidszorgsysteem. De aanvraagprocedures, regelingen, toeslagen, formulieren en toelichtingen zijn te ingewikkeld voor veel mensen. Ook hoog opgeleiden raken het spoor soms bijster, laat staan de mensen die lager onderwijs of vmbo (30%) hebben genoten.

Pleidooi voor eenvoud

Begin februari verscheen het mooie essay Gezien en gehoord; 17.000 ervaringen met zorg en hulp van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. De RVS heeft een dialoog opgezet met mensen uit alle lagen van de bevolking en vanuit hun verschillende rollen: van patiënten en mantelzorgers tot  hulpverleners, bestuurders en gemeenten. Deze exercitie levert heldere beelden op van hoe mensen zich bewegen in de wereld van zorg, welke belemmeringen zij ervaren en welke ideeën er leven om deze op te lossen. De RVS concludeert terecht dat dagelijkse ervaringen van mensen een waardevolle en onmisbare kennisbron zijn voor beleid op alle niveaus. Dit brengt hen op een aantal principes waaraan beleid, plannen en praktijkvoorschriften kunnen worden getoetst. Een daarvan is de toets op eenvoud: die is mij uit het hart gegrepen! Die toets op eenvoud mag zich wat mij betreft uitstrekken tot de uitvoeringspraktijk en tot alle informatie die gerelateerd is aan gezondheid en aan vormen van zorg en ondersteuning.

Laten we er alsjeblieft als samenleving voor zorgen dat ook de mensen die beperkte gezondheidsvaardigheden hebben (29%!) kunnen profiteren van alle mooie voorzieningen en zorg in dit land. Want laat het nu net deze groep, vaak laagopgeleiden, zijn die de meeste gezondheidsachterstanden heeft en de laagste levensverwachting. Eenvoudige uitleg, begrijpelijke voorlichting over voorzieningen en leesbare bijsluiters bij medicijnen, om maar eens wat te noemen; het gaat zoveel mensen helpen bij hun gezondheid en hun zoektocht in de zorg.

De paradox is natuurlijk dat het vereenvoudigen van regelingen, uitleg en formulieren geen eenvoudige zaak is! Bij Pharos merken we steeds weer hoe belangrijk het is de tijd te nemen om samen met laaggeletterden en zorgprofessionals te testen of enerzijds de boodschap overkomt en anderzijds in de gaten te houden dat belangrijke inhoud overeind blijft. Maar het resultaat van dit proces van co-creatie stemt tot grote tevredenheid van beide partijen. We merken dit bijvoorbeeld bij voorlichtingsmateriaal dat we maken over diabetes, of als het gaat om eHealth en digitale portalen toegankelijk maken voor mensen die minder digitaal vaardig zijn.  Samen met ontwikkelaars van apps en sites is Pharos aan de slag om te zorgen voor inclusieve ontwerpen: eHealth4All noemen we dat.

We zijn op weg

Steeds meer gemeenten, zorgverleners en andere professionals spannen zich in om op een eenvoudiger manier te communiceren, meer eenvoud aan te brengen in regelingen of een helder overzicht te geven van hulpmogelijkheden. Hoopgevend is in dit verband ook de kabinetsreactie op het WRR rapport “Weten is  nog geen doen: een realistisch perspectief op redzaamheid’. Kern van dit rapport is dat de overheid in toenemende mate een beroep doet op de zelfredzaamheid van mensen terwijl het vermogen daartoe bij een deel van de mensen beperkt is. Aanbevelingen zijn ondermeer: ‘toets of regelgeving rekening houdt met deze verschillen in doenvermogen’  en  ‘maak het burgers makkelijk om de goede keuzes te maken’. Het kabinet neemt de aanbevelingen ter harte en wil inderdaad voortaan bij voorgenomen beleid en regelgeving vooraf laten toetsen of de regeling “doenlijk” is voor burgers. Dit kan een grote stap voorwaarts betekenen!

Er is nog een wereld te winnen. Zaken eenvoudig houden is echt een klus en kost inspanning van velen! Maar als het samen lukt om de kracht van eenvoud toe te passen op alle niveaus van ons gezondheidszorgsysteem ben ik ervan overtuigd dat de effectiviteit enorm toeneemt. Daar lever ik graag met al mijn collega’s van Pharos een bijdrage aan!