Geleerde lessen uit intervisiebijeenkomsten GezondIn: hoe pakken gemeenten de opgave van gezondheidsverschillen op? Pak je kans om het écht anders te doen!

Als GezondIn adviseurs voeren we wekelijks gesprekken met gemeenten en met regiopartners over de opgave van gezondheidsverschillen, ook in de GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) plannen. Op 30 november hielden we voor de derde keer in 2023 een intervisie-sessie over de uitvoering van GALA.

Ambtenaren gaan tijdens de intervisie met elkaar in gesprek over hun ingezette beleid en wat zij nog voor uitdagingen hebben. GezondIn faciliteert de uitwisseling tussen de ambtenaren en biedt ondersteuning bij ervaren knelpunten die de ambtenaren vooraf kunnen inbrengen. Wat viel ons op en wat leerden we gezamenlijk uit deze en vorige sessies?

Het is mooi om te zien dat sommige gemeenten GALA en IZA (willen) aangrijpen om een beweging op gang te brengen om écht anders en inclusiever te gaan werken.

Integrale samenwerking op basis van gedeelde visie is een proces van lange adem

Op dit moment zijn (centrum)gemeenten druk met de regioplannen van het Integraal Zorg Akkoord (IZA). Ook de koppeling met alle gemeentelijke GALA plannen is nog een grote puzzel. We zien per regio verschillen in het al dan niet expliciet meenemen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen in de IZA plannen.

• Sommige gemeenten investeren in de wijken waar de meeste gezondheidsproblemen zijn,
• Soms stellen gemeenten zich tot doel om de toegang tot de gezondheidszorg voor mensen in kwetsbare situaties te verbeteren.
• Vaak wordt het GALA plan ondergebracht bij (bestaande) gemeentelijke opgaven. Zoals een nieuw gezondheidsbeleid, een breed preventieprogramma maar ook het beleidskader sociaal domein als kapstok voor GALA.

Diverse ambtenaren bevestigen dat de integraliteit zoeken noodzakelijk is voor een effectieve aanpak. Sommigen geven aan dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan. Hoe is de samenhang tussen alle activiteiten en betrokken partijen te bewerkstelligen, te bewaken en te bevorderen? Soms is het ook zoeken naar een gemeenschappelijke taal. Dat vergt tijd en inspanning. Gemeenten herkennen dit beeld in en van elkaar.

Brede GALA doelen als insteek

Gemeenten gebruiken liever de GALA doelen als indeling en liever niet de SPUK-thema’s. Dit laatste werkt versnippering in de hand, terwijl een integrale benadering, zowel intern als extern een van de belangrijkste speerpunten van de gemeenten is. Dan is het een groot voordeel dat GALA onder een brede preventieagenda hangt. In 2024 gaan gemeenten aan de slag met die brede aanpak. Ook hier zien we verschillende aanpakken.

• De ene gemeente zoomt volledig in op specifieke wijk(en) en probeert daar vanuit een samenhangende aanpak verschil te maken.
• Een andere gemeente zet met partners in op een gezamenlijke communicatiestrategie als vertrekpunt om echt te komen tot een beweging en de participatie te bevorderen.
• We zien ook gemeenten die zich richten op de bevordering van interne samenwerking door hun bredere beleidsplannen te herijken en/of opgaveteams te vormen.

Alle gemeenten willen hier écht stappen op maken, want zij zien dat gezondheidsproblemen van inwoners met andere levensdomeinen samenhangen en de oorzaken vaak op die domeinen terug te voeren zijn, zoals leefomstandigheden en bestaanszekerheid.

Gevarieerde besteding van middelen

We zien ook verschillende manieren om de GALA middelen te besteden en verschillen in hoe gemeenten omgaan met het ‘ongelijk investeren’ van de middelen zodat het terecht komt bij de mensen met de meeste gezondheidsachterstanden. Je kunt hier als gemeente vanuit het principe van ‘inclusief opdrachtgeverschap’ goed in sturen.

• Brede subsidieregeling
• Thema-tafels
• Specifiek investeren in gebieden
• Subsidieafspraken met coalities of coöperaties van soms wel 80 partners

Gemeenten zien het inzetten op het optimaliseren van de toegang, juist voor inwoners die in kwetsbare omstandigheden verkeren of beperkter gezondheidsvaardig zijn, als een belangrijk en logisch aandachtspunt, zowel in de uitvoering als bij monitoring en evaluatie.

Inspiratie om het anders te doen: samenwerken met de mensen om wie het gaat!

In bijna alle gesprekken met gemeenten komt heel duidelijk naar voren dat zij écht verschil willen maken op inclusie en bewonersparticipatie gericht op de mensen die niet vanzelfsprekend mee kunnen komen en niet of minder in beeld zijn bij gemeenten.

• Zij maken plannen om meer samen te werken met inwoners,
• Zij willen écht werk gaan maken van de inzet van sleutelpersonen en ervaringsdeskundigen met diverse achtergronden.

Tijdens de intervisiebijeenkomst zien we dat gemeenten die al ver zijn in de samenwerking met sleutelpersonen zoeken naar manieren om dit nog verder te formaliseren en sleutelpersonen betaalde functies te laten bekleden in bijvoorbeeld sociale wijkteams.

Andere gemeenten die de wens hebben om aan de slag te gaan met sleutelpersonen krijgen tijdens de intervisie inspiratie en concrete handreiking om stappen te zetten of het nu gaat om input voor de onderliggende visie op de samenwerking alsmede praktische tips over de inrichting.

Meer tips hierover vind je via deze link.

 

De intervisiebijeenkomsten van GezondIn bieden lokale ambtenaren de kans om met andere collega’s in het land van gedachten te wisselen over de voortgang van hun lokale aanpak. Zij herkennen elkaars uitdagingen en bieden elkaar praktische tips. Daarnaast brengt Gezondin aanvullende informatie, relevante publicaties en handige tools onder de aandacht. Het in contact komen met andere ambtenaren op deze manier wordt door alle deelnemers zeer gewaardeerd. Gezondin blijft de intervisiebijeenkomsten ook in 2024 voortzetten.