Vanuit Pharos hebben wij afgelopen jaar verkend hoe wij de samenwerking met de GGD’en kunnen versterken. Tijdens het symposium ‘Gelijke kansen op gezondheid: lessen & inspiratie uit Den Haag’ op 11 november 2024 hoorden wij vanuit GezondIn meer over de lokale beweging voor het terugdringen van gezondheidsachterstanden in Den Haag en over de rol die GGD Haaglanden daarin speelt. Dit leidde tot een vervolginterview tussen Directeur Publiek Gezondheid GGD Haaglanden Annette de Boer en GezondIn adviseurs Irene Lottman en Tom Moons.

Gezondheidsverschillen verkleinen met een lokale aanpak

Het verkleinen van gezondheidsverschillen blijft een van de grootste uitdagingen voor gemeenten in Nederland. In Den Haag zien we een inspirerend voorbeeld van hoe een gemeente deze uitdaging aanpakt met de beweging Gezond en Gelukkig Den Haag (GGDH). Met een focus op gelijke kansen op gezondheid werkt de gemeente samen met diverse partners aan een integrale aanpak. De GGD Haaglanden speelt hierbij een sleutelrol. Annette de Boer, voorzitter van de preventietafel van Gezond en Gelukkig Den Haag en directeur Publieke Gezondheid bij GGD Haaglanden, deelt haar inzichten over deze aanpak, de bijbehorende uitdagingen en de lessen die daaruit voortkomen.

Van visie naar actie

Het verkleinen van gezondheidsverschillen is een belangrijke pijler in de visie van GGD Haaglanden. Deze visie is tot stand gekomen in samenspraak met de negen gemeenten en de strategische partners in de regio. Annette de Boer legt uit: “Gezondheidsverschillen binnen onze regio zijn groot, soms zelfs binnen dezelfde straat. Dat vraagt om gerichte en ongelijke investeringen om mensen in kwetsbare situaties extra te ondersteunen. We willen niet dat mensen met een goede gezondheid inleveren, maar juist investeren waar de grootste gezondheidswinst te behalen is.”

Omdat er een gezamenlijke visie is, lukt het in Den Haag om beleid en praktijk te verbinden in deze aanpak. Dit vraagt om intensieve samenwerking tussen alle betrokkenen.

Een belangrijk onderdeel van de aanpak is de inzet van professionals die proactief in gesprek gaan met inwoners en slaan de brug tussen hun behoeften en beleid. Daarbij wordt gewerkt volgens de community-up werkwijze van Gezond en Gelukkig Den Haag. Annette licht toe: “Inwoners geven aan wat zij belangrijk vinden en krijgen ondersteuning bij de uitvoering van initiatieven in de wijk. De gemeente en betrokken organisaties gaan daarin dus mee met wat inwoners willen. We zien dat er dan hele mooie dingen gebeuren.”

Een goed voorbeeld hiervan is de voortzetting binnen de gemeentelijke wijkaanpak van elementen uit de Preventiecoalitie, gestart in Moerwijk. Door meerjarige investeringen in wijken met de grootste achterstanden, biedt deze aanpak stabiliteit en continuïteit. Gezond en Gelukkig Den Haag versterkt bestaande initiatieven en ideeën in co-creatie met inwoners. Dit werkt, omdat inwoners zelf vaak de beste oplossingen hebben voor wat er nodig is.

Samenwerking als sleutel

Een van de krachtigste aspecten van Gezond en Gelukkig Den Haag is de samenwerking tussen uiteenlopende partijen. Inwoners, informele organisaties, welzijnswerkers, zorgprofessionals zoals huisartsen, GGD Haaglanden, zorgverzekeraars, woningcorporaties en andere partners werken samen aan projecten die de gezondheid en leefomgeving van bewoners verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn stadstuinen en speeltuinen die samen met bewoners worden ingericht en vrouwennetwerken die moeders ondersteunen bij gezonde voeding binnen een klein budget.

Deze werkwijze is geen blauwdruk, maar een aanpak die zich aanpast aan de unieke behoeften van iedere wijk. Onder de noemer van de wijkpreventieaanpak heeft deze methode nu een vaste plek binnen de Haagse Preventieaanpak. Een team van GGD-medewerkers werkt samen met inwoners en partners in wijken als Zuidwest, Laakkwartier, Transvaal, en Loosduinen. Daarbij sluiten ze aan bij hoe mensen naar gezondheid kijken en hoe ze ermee aan de slag willen en kunnen.

Het respecteren van lokale netwerken en de cultuur van samenwerken in een wijk staat centraal. Deze brede en flexibele aanpak inspireert andere organisaties in de stad om ook vanuit de leefwereld van bewoners te denken en verschillende perspectieven mee te nemen.

“Het samenbrengen van verschillende perspectieven is essentieel. Iedereen, van huisarts tot bewoner, brengt unieke inzichten en expertise mee die samen bijdragen aan effectieve oplossingen,” – Annette de Boer

“Wat werkt in Moerwijk, werkt niet altijd een-op-een in een andere wijk. Daarom moet je telkens opnieuw in gesprek blijven met inwoners over hun behoeften en daarop inspelen,” benadrukt De Boer. Deze benadering zorgt ervoor dat de problemen die mensen ervaren ook daadwerkelijk opgelost worden, en dat mensen dus betrokken willen blijven en vertrouwen krijgen in de aanpak van de gemeente. Het gaat dus om oplossingen die passen bij de specifieke context van een wijk.

Inspirerende resultaten

De combinatie van integrale samenwerking, maatwerk en actieve betrokkenheid van bewoners leidt tot tastbare resultaten. Denk aan wijkgerichte gezondheidsprojecten die eenzaamheid tegengaan, sociale verbinding versterken en gezonde leefstijl bevorderen. Deze aanpak geeft niet alleen inzicht in wat werkt, maar biedt ook handvatten voor andere gemeenten. Wil je hier meer over weten? Bekijk het magazine: ‘’Gelijke kansen op gezondheid: 5 jaar gezond en gelukkig Den Haag’’.

Lessen voor andere gemeenten en GGD’en

De aanpak van GGD Haaglanden biedt waardevolle lessen voor andere lokale aanpakken:

• Benut kansen en voed je bestuur: zorg dat je bestuurders doordrongen zijn van het belang van een aanpak op het verkleinen van gezondheidsverschillen.
• Maak zichtbaar wat werkt: laat successen zien om het draagvlak binnen en buiten je organisatie of netwerk te vergroten.
• Kijk met een brede bril naar al je taken: integreer het verminderen van gezondheidsverschillen in alle domeinen, van infectieziektebestrijding tot sociale cohesie als ggd, gemeente of welzijnsorganisatie.
• Werk samen met partners: door samen te werken met partners buiten de gezondheidszorg, zoals woningcorporaties en welzijnsorganisaties, ontstaat een completer beeld van wat er speelt.
• Betrek inwoners actief: laat bewoners meedenken en meebeslissen over projecten. Hun kennis van de wijk, wat inwoners nodig hebben en eventuele praktische obstakels om zorg en ondersteuning te gebruiken is cruciaal voor succes.

Een oproep tot actie

Annette de Boer sluit af met een inspirerende boodschap:

“Het verkleinen van gezondheidsverschillen draait niet alleen om cijfers. Het gaat juist om de verhalen achter die cijfers. Door te luisteren naar die verhalen, ontdekten we dat we ons moesten richten op andere doelen, zoals het vergroten van kansen en veerkracht. Dit vraagt om lef als bestuurder, omdat de focus vaak alleen op de cijfers ligt.’’

Gezond en Gelukkig Den Haag laat zien hoe lokale initiatieven kunnen bijdragen aan een gezondere en inclusievere samenleving. De aanpak sluit goed aan op het gedachtengoed van Pharos: gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen in Nederland. Het programma GezondIn (een samenwerkingsverband tussen Pharos en Platform31) ondersteunt gemeenten bij de lokale aanpak van gezondheidsverschillen.