Auteurs: Anneke Hiemstra (Pharos) en Ruud Dorenbos (Platform31)

Steeds meer inwoners van kleinere gemeenten komen in financiële problemen. Volgens de enquête die we onder P10- en K80-gemeenten hebben uitgevoerd, hebben de gemeenten te maken met een groeiend aantal inwoners met geldzorgen, ondanks de cijfers van het CBS die een daling in armoede laten zien. Dit komt naar voren uit de antwoorden van 24 deelnemende gemeenten, waarvan een aanzienlijk aantal aangeeft extra capaciteit en middelen nodig te hebben om de financiële onzekerheid bij kwetsbare huishoudens aan te pakken.

Tekort aan capaciteit en middelen

De helft van de kleinere gemeenten heeft extra capaciteit nodig om financiële problemen bij kwetsbare huishoudens effectief aan te pakken. Daarnaast noemt ongeveer een derde van de respondenten een gebrek aan voldoende (structurele) middelen als een oorzaak van het probleem. Gemeenten geven aan dat er meer capaciteit nodig is om inwoners intensiever en beter te kunnen ondersteunen, vooral bij de schulddienstverlening en armoedeprogramma’s.

Behoefte aan kennis en informatie

Kleinere gemeenten missen ook vaak de benodigde kennis en informatie om inwoners effectief te kunnen helpen. Een derde van de gemeenten heeft behoefte aan meer inzicht en informatie om hun inwoners te bereiken en te ondersteunen. Sommige respondenten geven aan dat bijeenkomsten of leergangen, waarin innovatieve ideeën en ervaringen gedeeld kunnen worden, wenselijk zouden zijn.

Gezondheidsproblemen door financiële onzekerheid

Uit de resultaten blijkt verder dat 79 procent van de gemeenten aandacht besteedt aan gezondheidsproblemen die voortkomen uit financiële onzekerheid. De gemeenten signaleren dat financiële problemen vaak gepaard gaan met gezondheidsrisico’s, wat de noodzaak van een geïntegreerde aanpak benadrukt.

Inkomensbeleid

Een opvallend aantal gemeenten pleit voor een robuuster inkomensbeleid vanuit het rijk, om te voorkomen dat zij op allerlei manieren ‘de gaten’ moeten dichten. Gemeenten vragen om minder regels en een ontschotting van wetten, zodat zij effectiever kunnen opereren. Tevens hanteren de kleinere gemeenten uiteenlopende definities van financiële onzekerheid, wat de complexiteit van het probleem onderstreept.

Uit de enquête blijkt dat kleine gemeenten aanzienlijke uitdagingen ondervinden bij de aanpak van financiële problemen en de bijbehorende gezondheidsrisico’s onder hun inwoners. Er is een duidelijke behoefte aan meer capaciteit, middelen, kennis en een robuuster beleid vanuit het rijk om deze problemen adequaat te kunnen adresseren. De gemeenten benadrukken het belang van een geïntegreerde, domeinoverstijgende aanpak om financiële kwetsbaarheid en de daarmee samenhangende gezondheidsrisico’s effectief te bestrijden.