Terwijl we in het kernteam overleggen wat de beste manier is om een beeld te krijgen van de situatie in verpleeg- en verzorgingshuizen, krijg ik een appje van mijn echtgenoot: “Positief getest.” Mijn schoonvader woont al een paar jaar in een verpleeghuis. Hij heeft Parkinson en gaat langzaam achteruit. Een week later is hij overleden.

Het wrange is dat we niet naar hem toe mochten toen hij onrustig en bang was en veel op de bel drukte. We mochten komen toen hij al in diepe slaap was en zelfs toen was 1,5 meter het devies. Wetende dat wij niet de enigen zijn die met deze machteloosheid en verdriet moeten omgaan, wil ik een oproep doen aan alle GGD-collega’s en aan de gemeenten. We kunnen en moeten kwetsbare groepen helpen. We moeten ze beschermen tegen ziekte én tegen de gevolgen van de coronacrisis.

Grote ongelijkheid

Het overlijden van mijn schoonvader voelt zo onrechtvaardig, maar ik word er ook strijdlustig door. Zeker wanneer ik lees dat vooral de lage inkomensgroepen door corona getroffen worden. Hoeveel meer doden moeten er vallen voordat het besef doordringt dat we alleen met z’n allen een verschil kunnen maken in de ongelijkheid in gezondheid? Dat we naar de mensen die het betreft moeten luisteren en niet over hun hoofd heen moeten beslissen over wat het beste voor hen is.

Inwoners uit de arme voorsteden in Frankrijk blijken volgens dagblad Trouw onevenredig hard getroffen te worden door het virus. In de Verenigde Staten overlijden bovengemiddeld veel latino’s en zwarte mensen aan corona. In Nederland ontbreekt een landelijk beeld. De financiële en etnische achtergrond van patiënten wordt niet bijgehouden. Wel hebben Nederlandse artsen de indruk dat zwaarlijvige mensen oververtegenwoordigd zijn op de ic’s. Dat gegeven lijkt de internationale onderzoeken gelijk te geven: lagere inkomensgroepen lijken vaker te worstelen met obesitas.

Integrale aanpak

Al sinds jaar en dag wordt het belang van een integrale aanpak benadrukt. Schulden, stress en een slechte gezondheid hangen met elkaar samen en moeten dus ook gezamenlijk aangepakt worden. Zoals de ervaringsdeskundige die ons adviseert al zei: “Het is zo belangrijk dat iemand echt naar je luistert, zonder oordeel. Ik voel me altijd met 1-0 achterstaan als ik voor de zoveelste keer mijn verhaal moet doen.”

De coronacrisis zorgt bij veel mensen voor angst en onzekerheid, maar er wordt ook meer nagedacht over de zin van het leven en over een rechtvaardiger verdeling van de middelen. Dit biedt hoop. Laat ik afronden met drie punten, waarvan ik hoop dat we ze oppakken, nu de saamhorigheid en de wil om iets goeds te doen groot zijn.

• Eén op de drie huishoudens in Nederland krijgt door de coronacrisis risicovolle of problematische schulden, volgens Stimulansz. Vang geldzorgen in een vroegtijdig stadium op, is hun advies. Daaraan zou ik willen toevoegen: heb niet alleen oog voor de financiën, maar toon begrip. Heb oog voor wat dit met de persoon doet: met zijn gezondheid, de opvoeding van de kinderen, relaties, het gevoel van eigenwaarde, het kunnen meedoen et cetera.
• Begin nu met het maken van een overstijgend plan om zoveel mogelijk leed te voorkomen. Geef de klantmanagers Werk en Inkomen hierin een expliciete rol. Geef hen meer tijd voor een gesprek. Klantmanagers kunnen signaleren en verwijzen. Het vraagt tijd, vaardigheden en geduld om iemands (onderliggende) vraag te horen. Alleen domeinoverstijgende afspraken over verdeling van financiële middelen kunnen hierin verandering brengen.
• Hoe mooi zou het zijn als we meer vanuit ons hart gaan werken en aansluiten bij wat mensen zelf belangrijk vinden. Laten we veel meer met ervaringsdeskundigen gaan werken. Zij kunnen ons scherp houden en zorgen dat we vanuit een breder perspectief kijken én handelen: samen krijgen we de gezondheidsverschillen eronder!

Irene Lottman is adviseur publieke gezondheid GGD HM. Gedurende de coronacrisis is zij ingezet voor Psychosociale Hulpverlening (PSH). In die rol maakt zij deel uit van het regionale kernteam.