Onze aanpak

Gezondheidsverschillen verkleinen binnen jouw gemeente?

Zelfs in een land als Nederland bestaan gezondheidsverschillen. Mensen met een laag inkomen en een lage opleiding leven in Nederland bijvoorbeeld 15 jaar minder lang in goede gezondheid dan mensen met een hoog inkomen en hoge opleiding. Naast opleiding en inkomen hebben ook leefomgeving, armoede, eenzaamheid, werkeloosheid en of je de taal spreekt invloed op je gezondheid.

Gemeenten en GGD’en hebben een grote verantwoordelijkheid voor de gezondheid van inwoners én dus ook om gezondheidsverschillen zo klein mogelijk te maken. Hoe pak je het verkleinen van gezondheidsverschillen in jouw gemeente aan? Hoe verklein je de kloof? Het team van GezondIn kan met zo’n tien jaar ervaring met lokale aanpakken van diverse gemeenten, daarbij goed ondersteunen.

Oorzaken van gezondheidsverschillen

Gezondheid wordt bepaald door een combinatie van persoonlijke kenmerken en omstandigheden waarin mensen geboren worden, opgroeien, wonen en werken. Dit worden de sociale determinanten van gezondheid genoemd. Veel van deze sociale determinanten hangen samen met sociaaleconomische status en liggen vaak buiten het gezondheidsdomein. Denk aan de werksituatie, bestaanszekerheid, leefomstandigheden, sociaal netwerk, kennis en vaardigheden en de toegang tot goede, betaalbare en begrijpelijke zorg (zie afbeelding 1).

– Bestaanszekerheid (35%)

Stabiliteit rondom bestaanszekerheid vormt de basis van een gezonde samenleving. Helaas worden we geconfronteerd met uitdagingen zoals armoede, de groeiende kloof tussen midden- en laagste inkomens, en de voortdurende gender pay gap. Deze problemen worden verergerd door toenemende bureaucratie, fiscale drempels, hoge inflatie, stijgende energiekosten en soms onduidelijk overheidsbeleid. Zaken zoals een basisinkomen en aangepast ouderschapsverlof kunnen helpen om de bestaanszekerheid van burgers te verbeteren.

– Leefomstandigheden (29%)

De kwaliteit van onze leefomstandigheden staat centraal in het streven naar welzijn. Huisvesting vormt een cruciaal aspect, met vraagstukken rond beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen, evenals problemen zoals onveiligheid, gebrekkig onderhoud en isolatie, energiearmoede en overbewoning. Beleidsmaatregelen die zich richten op het aanpakken van woningnood en het beheersen van stijgende woonlasten zijn noodzakelijk om een gezonde leefomgeving voor iedereen te waarborgen. Ook groenvoorzieningen, sport- en ontspannings-mogelijkheden dragen daaraan bij.

– Sociaal Netwerk, Kennis & Vaardigheden (19%)

Een gezonde samenleving gedijt op de verbondenheid tussen mensen, de beschikbaarheid van kennis en de ontwikkeling van vaardigheden. Helaas zien we een groeiende kloof tussen theoretisch en praktisch opgeleiden, met uitdagingen in de participatie aan formeel en informeel onderwijs. Het gebrek aan vertrouwen, veiligheid, politieke vertegenwoordiging en ervaren keuzevrijheid vormen extra complicaties. Beleidsinitiatieven moeten zich richten op het overbruggen van deze kloof en het stimuleren van een inclusieve samenleving.

– Goede, Betaalbare en Begrijpelijke Zorg (10%)

Een effectief zorgsysteem is van cruciaal belang voor het welzijn van een samenleving. De kwaliteit, beschikbaarheid, betaalbaarheid en toegankelijkheid van zorg zijn kernthema’s. Echter, dreigt zorg schaarser te worden en minder toegankelijk door digitalisering, passende zorg, schaarste en premiestijging. Beleidsmakers dienen met doordachte maatregelen te komen, waarbij ook gebruik wordt gemaakt van de SPUK-regeling, het GALA en IZA.

– Werksituatie (7%)

Een gezonde werkomgeving draagt bij aan het welbevinden van individuen. Helaas bevinden veel mensen zich in een onzekere arbeidsmarktpositie, dreigende werkloosheid en werkomstandigheden die te wensen overlaten. Vooral jongeren, lageropgeleiden, migranten en vrouwen worden vaak geconfronteerd met minder goed betaalde banen. Beleidsmaatregelen gericht op loon, sociale zekerheid en gendergelijkheid zijn van belang om de werksituatie te verbeteren en de gezondheid van werknemers te waarborgen.

Duurzame aanpak: negen principes

Om te komen tot een duurzame aanpak, hanteren we negen principes. Dit zijn aangrijpingspunten voor beleid. Deze zijn gebaseerd op internationale ervaringen en onderzoek naar de aanpak van gezondheidsachterstanden. Als je de situatie en problemen voor inwoners in bepaalde wijken in kaart brengt, kun je nagaan wat er nodig is, waar tot nu toe het meest is ingezet en welke aanpak de gemeente wil versterken. Zo kunnen gemeenten gericht en op maat oplossingen bedenken en uitvoeren. Onze adviseurs helpen hier graag bij. Hieronder staan de negen principes kort beschreven.

De negen principes zijn een goede manier om gezondheidsachterstanden integraal aan te pakken. Het succes van die aanpak wordt vergroot, als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Deze zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar de aanpak van gezondheidsachterstanden.

1. Zet in op een brede, domeinoverstijgende aanpak.
2. Differentieer waar nodig.
3. Benut kansen in verschillende levensfasen.
4. Werk samen met de mensen om wie het gaat.
5. Werk persoonsgericht.
6. Versterk geloof in eigen kunnen en zelfredzaamheid.
7. Stuur op al doende leren en experimenteren.
8. Investeer in goede monitoring en evaluatie.
9. Werk aan borging van kennis en effectieve aanpakken in praktijk en beleid.

Focus op drie principes

Idealiter werk je volgens de negen principes. In de praktijk is dat niet altijd haalbaar. Daarom adviseren we om in ieder geval met de drie onderstaande principes aan de slag te gaan:

1. Zet in op een brede, domeinoverstijgende aanpak | Zet in op een brede aanpak en benader gezondheid en gezond gedrag in samenhang met factoren die hierop van invloed zijn.
2. Differentieer waar nodig | Maatregelen, beleid en interventies houden rekening met verschillen tussen mensen en groepen, lever maatwerk.
3. Werk samen met de mensen om wie het gaat | Samen werken met de mensen om wie het gaat is een van de succesfactoren om tot een effectieve aanpak voor gezondheidsverschillen te komen.

Aan de slag met deze drie principes

Direct aan de slag met gezondheidsverschillen? Hoe kom je van plan tot implementatie? Met ons stappenplan ben je al goed op weg. We geven in zeven stappen tips en kennisproducten om mee aan de slag te gaan.